ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ . . . အေၾကာင္း ျပန္မွ်ေ၀လိုက္ပါရဲ႕

ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆိုသည္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားနွင့္ တိုင္းရင္းသားျပည္သူ့ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အတူတကြ စုေပါင္းဖဲြ႕စည္းသည့္ နိုင္ငံေရးအုပ္ခ်ဳပ္ပံုနည္းစနစ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆိုသည့္ အသံုးအနႈန္းကိုလည္း ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံတစ္နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာကို ျပည္ေထာင္စုအစိုးရနွင့္ ဖဲြ႕စည္းပံုပါ တိုင္း၊ ေဒသ၊ ျပည္နယ္၊ စီရင္စု အစိုးရမ်ားအၾကား ဖဲြ႕စည္းပံုအရ လက္ေတြ႕ခဲြေဝက်င့္သံုးသည့္ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားစနစ္ကို ရည္ညႊန္းေဖာ္ျပရန္ အသံုးျပဳေလ့ရိွၾကသည္။ (ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ျဖစ္၍၊ ယူနစ္ေထရီစနစ္သည္ တစ္ျပည္ေထာင္သြင္ စနစ္မွ်သာျဖစ္သည္ကို သတိျပဳရာသည္။) ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ဒီမိုကေရစီနည္းဥပေဒသမ်ားနွင့္၊ အမ်ိဳးသားအစိုးရနွင့္ ျပည္နယ္၊ ေဒသ တိုင္းအစိုးရမ်ားအၾကား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာမွ်ေဝသံုးစဲြလ်က္ ဖက္ဒရယ္ေခၚျပည္ေထာင္စုအျဖစ္ ေဖာ္ေဆာင္သည့္ လက္ေတြ႕လမ္းစဥ္မ်ားအေပၚတြင္ အေျခတည္သည္။ ပါဝင္ေဖာ္ေဆာင္သူမ်ားကိုမူ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ေဖာ္ေဆာင္ေရးသမားမ်ား၊ ဖက္ဒရယ္လစ္မ်ားဟု မၾကာခဏ ေခၚေလ့ရိွၾကသည္။ဥေရာပတြင္မူ ေဒသႏၲရအဆင့္၊ အမ်ိဳးသားအဆင့္၊ အဆင့္ျမင့္အမ်ိဳးသားအဆင့္မ်ားတြင္ ခဲြေဝအာဏာသံုးစဲြသည့္ ဘံုျပည္ေထာင္စုအစိုးရ သေဘာက်သူမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုစနစ္သမား၊ ဖက္ဒရယ္လစ္မ်ားဟု ေခၚဆိုေဖာ္ျပေလ့ရိွၾကသည္။ ဥေရာပရိွ ျပည္ေထာင္စုစနစ္သမားမ်ား၊ ဖက္ဒရယ္လစ္မ်ား အမ်ားစုသည္ ဥေရာပသမဂၢအတြင္း ဤစနစ္ပိုမိုဖံြ႕ျဖိဳးမႈကို ဆက္လက္တိုးတက္ေစလိုၾကသည္။ ဥေရာပျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ဥေရာပ စစ္ေအးတိုက္ပဲြကာလတြင္ အစျပဳခဲ့ျပီး၊ အထူးအေရးပါသည့္ ကနဦး စတင္လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ ျဗိတိန္ဝန္ျကီးခု်ပ္ ဝင္စတန္ခ်ာခီ်၏ ၁၉၄၆ ခုနွစ္တြင္ ဇူးရစ္ျမိဳ႕၌ ေျပာၾကားသည့္ မိန္႕ခြန္းျဖစ္သည္။ကေနဒါတြင္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ လြတ္ေျမာက္ေရးသမားမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို စံျပဳေလာက္စြာပင္ ေထာက္ပံ့အားျပဳေပးေနသည္။ဥပမာအားျဖင့္ အာဂ်င္တီးနား၊ ျသစေၾတးလ်၊ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယနွင့္ မကၠဆီကို အစိုးရယႏၲရားမ်ားကိုလည္း ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဖက္ဒရယ္နည္းဥပေဒသမ်ားျဖင့္ ဖဲြ႕စည္းၾကရသည္။ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ (ဖက္ဒရယ္စနစ္)သည္ ဘယ္လဂီ်ယံ၊ ေဘာ့စနီးယားနွင့္ ဟာဇယ္ဂိုဗီးနားတို႕ကဲ့သို႕မ်ိဳးတြင္ ျပည္ေထာင္စုဝင္ နွစ္တိုင္းသံုးတိုင္း(သို႕မဟုတ္)နွစ္တိုင္းသံုးတိုင္းေအာက္ တိုင္းမ်ားျဖင့္ ဝန္းရံဖဲြ႕စည္းေကာင္း ဖဲြ႕စည္းနိုင္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို အဓိကပံုစံနွစ္မို်း ပိုင္းျခားနိုင္သည္။ တစ္မ်ိဳးမွာ ပိုမိုအင္အားၾကီးေသာ ျပည္ေထာင္စုဝင္ ျပည္နယ္သည္ လံုးဝနီးပါး လႊမ္းမိုးလြန္းျပီး၊ ေဒသႏၲရအစိုးရမ်ားအတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာမ်ား နည္းနည္းသာ ခ်ထားေပးတတ္ၾကသည္။  အျခားတစ္မ်ိဳးမွာ အမ်ိဳးသားအစိုးရသည္ ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ အမည္သာမက အစစ္အမွန္ျပည္ေထာင္စု ေဖာ္ေဆာင္တတ္သည္။ ၁၉၉၉ ခုနွစ္တြင္ ကေနဒါအစိုးရသည္ ''ျပည္ေထာင္စုမ်ား လူထုေဆြးေႏြးဌာန'' (သို႔မဟုတ္) ျပည္ေထာင္စုမ်ား လူထုရင္ျပင္ ကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကြန္ရက္အျဖစ္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံမ်ားနွင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ေနသည့္ နိုင္ငံမ်ားအၾကား အေကာင္းဆံုး လုပ္ထံုးလမ္းစဥ္ အေတြ႕အၾကံဳမ်ား ဖလွယ္နိုင္ေရးအတြက္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ကေနဒါနိုင္ငံျမိဳ႕ေတာ္ ၾသတာဝါတြင္ ဗဟိုဌာနခ်ဳပ္စိုက္သည့္ ျပည္ေထာင္စုမ်ား လူထုေဆြးေနြးဌာန၏ မိတ္ဖက္အစိုးရမ်ားအျဖစ္ ၾသစေၾတးလ်၊ ဘရာဇီး၊ ကေနဒါ၊ ဣသိယိုးပီယား(အီသီယိုးပီးယား)၊ ဂ်ာမနီ၊ အိႏၵိယ၊ မကၠဆီကို၊ နိုင္ဂီ်းရီးယားနွင့္ ဆြစ္ဇာလန္နိုင္ငံတို႕ ပါဝင္သည္။



ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္၏ ဥဒါဟရုဏ္မ်ား(ဝါ) ဥပမာမ်ား
မူရင္းေဆာင္းပါး = ''အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျပည္ေထာင္စုစနစ္''
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရိွ ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရနွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအၾကား တျဖည္းျဖည္း ဖံြ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာသည့္ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈစနစ္ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္အစိုးရယႏၲရားကို နွစ္ပိုင္းနွစ္စ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္မွ ေပါင္းစည္းဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္အသြင္သို့ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဖံြ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေစခဲ့သည္။ 

http://en.wikipedia.org/wiki/Federalism

my.wikipedia.org တြင္ en.wikipedia.org မွ Federalism ကို ဘာသာျပန္ဆိုထားေသာ

ေဆာင္းပါးတစ္ခုျဖစ္၍၊ ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။

ေက်းဇူးအထူးတင္ပါသည္။

ေခ်ာင္းဦးသား